عدم تمرکز در کودکان یکی از چالش‌های رایج در دوران مدرسه است. بسیاری از والدین و معلمان نگران‌اند که چرا کودکشان نمی‌تواند در کلاس درس یا حین انجام تکالیف تمرکز کند. در این مقاله از وب‌سایت مدرسه سلام خلیج فارس، به بررسی دلایل حواس‌پرتی کودکان و راهکارهای عملی برای افزایش تمرکز می‌پردازیم.
علائم کمبود تمرکز در کودکان
قبل از بررسی دلایل، بهتر است علائم شایع عدم تمرکز در کودکان را بشناسیم:
- حواس‌پرتی مداوم در کلاس یا خانه
- انجام ندادن کامل تکالیف مدرسه
- فراموشی وسایل شخصی یا کتاب‌ها
- قطع مکرر صحبت دیگران
- دشواری در دنبال کردن دستورالعمل‌ها
- پرش ذهنی هنگام صحبت یا بازی
دلایل روانی عدم تمرکز در کودکان
۱. اضطراب و نگرانی
کودکانی که دچار اضطراب هستند، به جای تمرکز بر درس یا بازی، درگیر افکار منفی و نگرانی‌های ذهنی‌اند.
۲. اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD)
یکی از دلایل شناخته‌شده حواس‌پرتی در کودکان مدرسه‌ای، ابتلا به اختلال ADHD است. این کودکان معمولاً در متمرکز ماندن دچار مشکل‌اند.
۳. افسردگی پنهان در کودکان
کودکانی که دچار افسردگی هستند، اغلب انگیزه‌ای برای تمرکز ندارند و تمایل به انزوا یا بی‌تفاوتی دارند.
دلایل جسمی و فیزیکی عدم تمرکز
۱. کمبود خواب
خواب کافی نقش مهمی در رشد مغزی و تمرکز کودک دارد. کم‌خوابی موجب خستگی ذهنی و کاهش توان توجه می‌شود.
۲. تغذیه ناسالم
کودکانی که صبحانه نمی‌خورند یا مصرف زیادی قند دارند، دچار افت ناگهانی انرژی و کاهش تمرکز می‌شوند.
۳. مشکلات بینایی یا شنوایی
اگر کودک خوب نمی‌بیند یا نمی‌شنود، تمرکز روی درس‌ها برایش دشوار خواهد بود.
نقش محیط و تربیت در تمرکز کودک
۱. محیط شلوغ و پرتحرک
خانه یا کلاس درس پر سروصدا، تمرکز را از کودک می‌گیرد.
۲. استفاده زیاد از موبایل و تبلت
زمان زیاد پای صفحه نمایش، دامنه توجه کودک را کاهش می‌دهد. این موضوع تأثیر منفی روی حافظه کاری و تمرکز دارد.
۳. فشار بیش از حد والدین یا معلمان
انتظارات بالا و مقایسه با دیگران، کودک را دچار استرس و افت عملکرد ذهنی می‌کند.
راهکارهای افزایش تمرکز در کودکان
برای درمان عدم تمرکز کودکان، می‌توان از راهکارهای زیر استفاده کرد:
- تنظیم خواب منظم (۹ تا ۱۰ ساعت در شب)
- داشتن رژیم غذایی سالم شامل پروتئین، سبزیجات و میوه
- محدود کردن استفاده از موبایل و بازی‌های ویدیویی
- استفاده از بازی‌های فکری مثل لگو، پازل، شطرنج
- برقراری ارتباط عاطفی قوی با کودک
- استفاده از جدول وظایف یا تقویم برنامه‌ریزی
- بررسی سلامت جسمی و روانی در صورت نیاز با پزشک یا مشاور
سخن پایانی
شناخت دلایل عدم تمرکز در کودکان گام اول برای رفع آن است. با همراهی والدین، معلمان و متخصصان، می‌توان محیطی فراهم کرد تا هر کودک با آرامش، اعتمادبه‌نفس و تمرکز کافی، مسیر رشد تحصیلی و شخصی خود را طی کند.
